میدونم که میتونم

سید محمد خاتمی پس از ماه ها گمانه زنی در فضای سیاسی کشور و اظهارنظر غیرقطعی درخصوص کاندیداتوری در انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری دهم و در فاصله پنج ماه مانده تا روز برگزاری آن، با این جمله روشن بر تحلیل های «منفی» خط بطلان کشیده و نامزدی خود یا مهندس میرحسین موسوی را قطعی دانست؛ «من به همه اصلاح طلبان و نیز کسانی که ممکن است جزء اصلاح طلبان نیز نباشند ولی دلشان می خواهد در وضع کنونی تحولی ایجاد شود، ضمن احترام به همه کسانی که کاندیداتوری خود را اعلام کردند یا اعلام خواهند کرد، می گویم به یاری خداوند یک نفر از میان من و آقای مهندس موسوی نامزد خواهد شد.» رئیس جمهور اصلاح طلب پیشین ایران در حالی که میزبان قشرهای مختلف مردم ایلام بود، بار دیگر و با همان صداقت مختص خود دلیل به نتیجه نرسیدن و پاسخ قطعی ندادن به درخواست های پرشمار احزاب و گروه های اصلاح طلب و هواداران پرشمار اصلاحات در جامعه را مورد تاکید قرار داد؛ «خدا می داند که وقتی می گویم برای آمدن یا نیامدن در حال تامل هستم، به این معنی نیست که از زیر بار مسوولیت بگریزم یا عافیت طلبی کنم بلکه صحبت سر این است که چگونه می توان خدمت کرد و روند را به نفع انقلاب و کشور و مردم تغییر داد و خدمت کرد.» در شرایطی که با جدی تر شدن بحث حضور اصلاح طلبان با کاندیدای واحد در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده و به ویژه از نیمه تابستان تاکنون، نامزدهای بالقوه اصلاح طلبان اعلام کرده بودند در انتظار تصمیم خاتمی مانده و برای کاندیداتوری دوباره رئیس دولت اصلاحات تلاش می کنند، ناظران سیاسی سخنان خاتمی درخصوص نامزد شدن خود یا «میرحسین» را مهر پایانی بر تردیدها درخصوص «عزم» خاتمی ارزیابی می کنند. این اعلام موضع از آنجا دارای اهمیتی دوچندان قلمداد شده که با جدی شدن موضوع حضور خاتمی در انتخابات، محافل مخالف اصلاحات در هفته های اخیر جنگ روانی وسیعی را علیه اصلاح طلبان و شخص خاتمی به راه انداخته و سعی در القای نظر منفی خاتمی برای کاندیداتوری به جامعه و هواداران اصلاحات داشتند. فاز دوم «تخریب» اما پس از مصمم شدن حضور نخست وزیر سال های سخت جنگ برای حضور در عرصه انتخابات - آن هم پس از سال ها سکوت رسانه یی رسمی - کلید خورد. آنها تلاش کردند در روندی مسبوق به سابقه اختلاف میان میرحسین، خاتمی و سایر شخصیت های اصلاح طلب را تبلیغ و ترویج کرده، تصویر «چند کاندیدایی» در جبهه اصلاحات را مخابره کنند. در مقابل، تحلیلگران مسائل سیاسی این گونه تحرکات محافل مقابل اصلاح طلبان و روزنامه ها و سایت های تندرو را طبیعی دانسته و با یادآوری این نکته که حضور اصلاح طلبان با نامزدی چهره ها «کابوس» جناح مقابل است، پیش بینی می کردند که تا روز اعلام نظر قطعی خاتمی، فاز دوم جنگ روانی ادامه یافته و پس از آن «پروژه سوم» کلید خواهد خورد. در چنین شرایطی است که به نظر می رسد پس از دیدار دو روز قبل خاتمی و موسوی و بررسی آخرین تحولات آوردگاه انتخابات ریاست جمهوری، رئیس جمهور اصلاح طلب پیشین ایران «عزم جزم» خود را یا مشاور ارشدش در دولت اصلاحات یعنی «میرحسین موسوی» برای کاندیداتوری اعلام کرد.



به گزارش روابط عمومی دفتر خاتمی، وی به تشریح دغدغه های اصلاح طلبان در انتخابات پیش رو پرداخت. «معتقدم اگر در انتخابات آزادی باشد و از امکانات موجود سوءاستفاده نشود، سخت گیری های بیجا نشود و واقعاً رای مردم مورد حرمت قرار گیرد، تردید ندارم وضع طور دیگری خواهد بود و حتی کسانی که امروز سر کار هستند و می خواهند دوباره بیایند باید شعار های خودشان را عوض کنند. به هر حال آنچه باید مورد احترام باشد، رای مردم است که در فضای آزاد و با استفاده از آنچه قانون معین کرده است، ابراز شود و مورد حمایت قرار گیرد. نتیجه هر چه باشد، مبارک است.» رئیس دولت اصلاحات در عین حال به رسم معمول دیدارهای خود ترجیح داد تا گذشته هایی نه چندان دور و سیره عملی بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی را مورد بحث قرار داده و از نقض این سیره توسط برخی نهادها لب به انتقاد بگشاید. او افتخار انقلاب اسلامی را به طرح جمهوری اسلامی دانست؛ «در مقابل دیدگاه های تنگی که از اسلام وجود داشت و دارد، اسلام مردمسالاری می خواهد.» و افزود؛ «مردم ارباب کشور هستند و این یعنی توسعه سیاسی. در تمام دوران جنگ البته با محدودیت هایی که بود، گرچه تا حدودی آزادی ها و گشایش های چند سال اول انقلاب محدود شد ولی باز هم روی حقوق و آزادی های مردم به خصوص میزان بودن رای آنان تاکید و در همین جهت عمل شد.» وی در ادامه با اشاره به رفتار امام خمینی(ره) در برگزاری انتخابات در سخت ترین شرایط گفت؛ امام حتی زیر بمباران نیز حاضر نشدند انتخابات را برگزار نکنند و یک بار که میان وزارت کشور و شورای نگهبان اختلافی وجود داشت، با اعزام نماینده مساله را به نفع مردم حل کردند. سیدمحمد خاتمی این بار با لحنی صریح تر از گذشته از برخی روش ها لب به انتقاد گشود؛ «در دوران امام هیچ گاه نظارت استصوابی نداشتیم و بعد از امام این کار رویه شد. نظارت استصوابی یعنی اجرا و نه نظارت و بالاتر از آن با بعضی رفتار ها یعنی قیمومیت. معتقدم اگر نظارت استصوابی نیز وجود دارد، باید با چارچوب مردمسالاری سازگار باشد یعنی نمی توانیم کاری کنیم که رای و خواست مردم یک طرف ولی سلیقه عده یی تعیین کننده همه چیز باشد.» اعتراض به ردصلاحیت اصلاح طلبان نیز اگرچه به کرات از زبان خاتمی شنیده شده اما رئیس موسسه بین المللی گفت و گوی فرهنگ ها و تمدن ها در این بخش از سخنانش هم بر صراحت لهجه خود افزود؛ «در انتخابات گذشته مجلس دیدید چه کسانی و با چه اتهاماتی ردصلاحیت شدند. با اینکه اصلاح طلبان در تمام شهرستان ها و تهران در 104 کرسی امکان رقابت داشتند، بسیاری از چهره های شاخص رد شده بودند. امروز حدود 60 نفر آنها در مجلس هستند و اگر در 290 کرسی امکان رقابت داشتیم، امروز ترکیب مجلس چیز دیگری بود.» رئیس دولت اصلاحات که در چهار جلسه پیاپی مبانی اصلاحات مدنظر خود را تبیین کرده بود، در جملاتی کوتاه توسعه سیاسی مدنظر اصلاح طلبان را نیز توضیح داد؛ «توسعه سیاسی ما توام با توسعه اقتصادی و علمی و به عبارت دیگر توسعه همه جانبه و پایدار بود و در این زمینه گام های خوبی برداشتیم. معتقدم بنده با اینکه بر دموکراسی، آزادی، حق و حرمت مردم تکیه کرده و می کنم و تا خون در رگ دارم از آن دفاع می کنم، ما که شعارمان توسعه همه جانبه بود و نه فقط توسعه سیاسی در برنامه اقتصادی موفق تر از برنامه سیاسی بودیم.» خاتمی سپس به ابلاغ سیاست های کلی برنامه پنجم از سوی مقام معظم رهبری به دولت هم پرداخت؛ «این روزها سیاست هایی که رهبری برای برنامه پنجم ابلاغ فرمودند و جالب هم هست که خیلی از آنها در برنامه چهارم هم بود، و ما بر اساس آن جلو می رفتیم.»

با درآمدهای بی سابقه نفتی چه کردند

بخش سوم سخنان خاتمی، نقبی به عملکرد دولت های مهندس میرحسین موسوی، آیت الله هاشمی رفسنجانی و دوران اصلاحات داشت و از عملکرد این دولت ها دفاع کرد. این در حالی است که در سه سال و نیم گذشته، دولتمردان نهم به بهانه های مختلف عملکرد دولت های پیش از خود را نفی کردند و به همین سبب به دفعات مورد انتقاد همفکران و همراهان سابق خود و همه احزاب و گروه های اصلاح طلب قرار گرفتند. رئیس جمهور اصلاح طلب پیشین ایران اما این گونه به تحلیل عملکرد این دولت ها پرداخت؛ «ما دوره های مختلفی را در این مملکت طی کردیم. دوره 10 ساله اول انقلاب توام با جنگ و ترور و سختی بود که عظمت و نقش ممتاز امام توانست این مملکت را از تهدید های داخلی و خارجی حفظ کند. یکی از افتخارات دوران مهندس میرحسین موسوی این سیاست بود که مردم که فشار جنگ و این مشکلات را تحمل می کنند، حداقل فشار زندگی بر آنها کمتر باشد. البته باز هم فشار وجود داشت. با امکانات اندکی که بود توزیع نسبتاً عادلانه یی میان اقشار مردم صورت پذیرفت که همه دسترسی داشته باشند. در آن دوره درآمد ارزی بسیار کمی داشتیم که نیمی از آن صرف جنگ می شد و می بایست بشود، زیرا مردم و جوانان جان و سرمایه خود را می دادند و دولت هم می بایست حداقل ها را فراهم می آورد. نیم دیگر این درآمد نیز صرف گرداندن مملکت می شد و سیاست بر این بود که مردم لااقل فشار زندگی را کمتر تحمل کنند. البته از کارهای اساسی هم غافل نبودیم.» رئیس جمهور سابق کشورمان ارتباط این دولت ها را نیز این گونه برشمرد؛ «در دوره مهندس موسوی بود که بعضی کارهای اساسی شد و افتتاح بعضی از پروژه های دوره آقای هاشمی سرمایه گذاری دوران مهندس موسوی بود. در دولت سازندگی نیز انصافاً کار های بزرگی صورت گرفت و جهت آن بود که مملکت از امکاناتش استفاده کند، خرابی ها جبران شود و جامعه به سوی پیشرفت حرکت کند و این جهت گیری درست بود.» رئیس دولت اصلاحات هرچند در سه سال و نیم گذشته و در مجال های محدودی که برای اصلاح طلبان باقی مانده و به رغم محدودیت های روزافزون رسانه یی، به تشریح عملکرد دولت اصلاحات و زدودن غبارهای پاشیده شده به سیمای این دولت برای جامعه پرداخته اما در میان مردم ایلام هم به دستاوردهای دولت خود اشاره یی کوتاه داشت. اگرچه ناظران سیاسی با توجه به شرایط فعلی کشوراز جمله لجام گسیختگی قیمت ها و تورم سنگین تحمیل شده به مردم، بر این باورند که مردم بیش از هر زمان دیگری به عملکرد مثبت اصلاح طلبان در دوران حضور در قوای مجریه و مقننه پی برده اند. خاتمی هم به زبان خود ابتدا از عملکرد دولت خود دفاع کرده و سپس به نقد عملکرد دولت نهم نشست؛ «در دوره اصلاحات نیز علاوه بر ادامه کار سازندگی و تقویت بنیه کشور بر توسعه همه جانبه، به خصوص توسعه سیاسی تاکید شد، چرا که معتقدیم توسعه سیاسی که مهم ترین شاخصه آن پایدار شدن دموکراسی و مردمسالاری است از اهداف بزرگ انقلاب بود. وقتی من روی کار آمدم ما در وضعیت بین المللی خوبی نبودیم. بسیاری از سفرای کشورها ایران را ترک گفته بودند و حتی احتمال حمله نظامی به ایران وجود داشت. باید در این وضع تغییر داده شود. تصمیم مردم چهره ایران را عوض کرد و خیلی از مسائل حل شد. از جمله زمینه برای ورود سرمایه و تکنولوژی خارجی در ایران ایجاد شد و تحول عظیمی در کشور به وجود آمد که نمونه اش تاسیس عسلویه و پارس جنوبی و بسیاری از طرح های مهم و در عرصه های بین المللی و سیاست داخلی هم تحولات درخور توجهی پدید آمد.» رئیس بنیاد باران در ادامه گفت؛ بعد از آن درآمدهای نفتی شگفت انگیزی طی سه سال گذشته برای کشور حاصل شد که سابقه نداشت. جا دارد بپرسیم با این درآمد چه تحولی در کشور رخ داده است؟ به نظر ما آمد که بهترین کار در عرصه عدالت اجتماعی گسترش و تقویت تامین اجتماعی در کشور بود که قانون وزارت رفاه و تامین اجتماعی و ایجاد این وزارت تصویب و اجرا شد و اگر این روند ادامه پیدا می کرد، با وجود درآمدهای هنگفت مردم زیر چتر تامین اجتماعی می آمدند؛ هم سربلند بودند و هم مشکلات شان کمتر می شد. سید محمد خاتمی تاکید کرد؛ معتقدم اگر برنامه چهارم با این درآمد نفتی که در سال های اخیر داشتیم درست اجرا شده بود، مطمئن بودم اهداف چشم انداز نه در 20 سال که در 10 سال تحقق پیدا می کرد و امروز معتقدم نه تنها چهار سال جلو نرفتیم بلکه از چهار سال پیش هم عقب تر افتاده ایم و این وضع نگران کننده است.

از مردم عذرخواهی کنید

یکی دیگر از فرازهای قابل تامل سخنان خاتمی، پیشنهادی بود که به مسوولان دولت نهم داشت و خواستار عذرخواهی آنها از مردم به دلیل مشکلاتی شد که برای جامعه ایجاد شده است؛ «کم هزینه ترین و مطلوب ترین وضع این بود که مسوولان و دست اندرکاران متوجه شوند روند کنونی درست نیست و آن را اصلاح کنند. مگر اشکالی دارد از مردم عذرخواهی کنیم؟ اگر از مردم عذرخواهی کنیم، آنها می بخشند ولی وقتی از آنها عذرخواهی نمی شود و این احساس نمی شود که مسوولان تشخیص داده اند روند کنونی غلط است، می گوییم باید اوضاع تغییر پیدا کند و این وظیفه اسلامی، انقلابی و ملی ماست. و این روند متناسب با شأن انقلاب و کشور ما نیست

کلمات کلیدی :